Waarom bekeken? Wordt beschouwd als een westernklassieker
Korte inhoud ? John Wayne, soldaat van de Zuidelijken, keert terug na de oorlog naar de ranch van zijn broer in Texas. Als hij wordt weggelokt door zogezegde vee-dieven, wordt het gezin van zijn broer afgeslacht door de Comanches en zijn twee nichtjes Debbie en Lucy worden ontvoerd. Wayne en Martin (de broer van de nichtjes) gaan achter de Indianen aan, maar het wordt een zoektocht van vele jaren…
Wat vond filmkijker er van?
Als men John Wayne dan toch zo ver kon krijgen om zijn favoriete film te geven waarin hij meespeelde, dan antwoordde hij “The searchers”. Een van zijn zonen kreeg trouwens de naam Ethan, zoals zijn personage in die film, Ethan Edwards.
Ik begrijp waarom. Ethan Edwards is niet de typische John Wayne cowboyheld. We weten ook niet waarom hij drie jaar na de burgeroorlog pas terugkeert naar het huis van zijn broer. En we weten ook niet waar hij aan al die ‘yankee dollars’ is geraakt. Sommige storen zich daar aan en noemen het onvergeeflijke vergetelheid, maar ik niet. Je moet zelf je conclusies maar trekken. En dat geldt ook voor zijn acties in deze film. Het is duidelijk dat hij niets moet hebben van indianen, maar in mijn ogen is hij geen racist. Hij heeft wel degelijk een reden waarom hij indianen zo is beginnen haten, zoals de americanen de duitsers tijdens de tweede wereldoorlog “haatten” en er zoveel mogelijk probeerden te doden.
Martin Pawley (Jeffrey Hunter) is maar voor 1/8ste indiaan, maar Ethan bekijkt hem, zeker in het begin van de film, met een scheef oog. Dat kan racisme genoemd worden, maar vergeet niet dat Ethan bijdraait en hem zelfs op een bepaald moment in zijn testament wil zetten. Als hij op een bepaald moment bizons kan doden, probeert hij er zoveel mogelijk te vermoorden zodat de indianen geen eten hebben voor de winter. Het is Martin die hem moet stoppen in deze dwaze razernij, die we voordien nooit in een personage van John Wayne zagen. Als men uiteindelijk de 15-jarige Debbie (Nathalie Wood) vindt, blijkt ze al zo geintegreerd bij de Comanches dat ze niet mee wil. Ethan zijn reactie is dat hij ze wil neerschieten, want Debbie zoals hij ze kende, is al dood. Ook hier moet Martin tussen komen. Maar op het einde, als hij dan toch Debbie voor zich heeft, tilt hij ze op (zoals vijf jaar eerder in het begin van de film), en beseft hij dat het toch nog hetzelfde meisje is. Dit gebeurt allemaal zonder woorden, maar het is mooi in beeld gebracht. Er zijn meer van die scenes waarin een blik van Wayne meer zegt dan woorden. John Ford wist dat Wayne een gezicht had voor closeups en maakte daar goed gebruik van. Het feit dat Ethan eigenlijk niet zo’n beminnelijk karakter is, en dat het eigenlijk eerder Jeffrey Hunter is die ‘de goeie’ speelt, maakt deze film uniek in de westerncarriere van Wayne. Laten we ook niet vergeten dat Wayne meerdere keren in deze film iemand in de rug schiet – zowel indianen als cowboys. Hij wordt er later ook voor veroordeeld door kapitein Clayton. Het is duidelijk dat het niet de bedoeling was dat Wayne in deze film een held moest neerzetten.
En Wayne acteert hier toch wel goed ook. Als hij terugkomt bij Martin nadat hij even op zijn eentje sporen volgde, valt hij bijna als hij van zijn paard stapt. Wayne gaat dan zitten en duidelijk gefrustreerd drinkt hij iets. Ik dacht dat de val echt was en dat Wayne echt kwaad was, en ze het in de film hadden gelaten. Later blijkt echter dat hij de oudere dochter Lucy had gevonden, dood… het zal dus wel in het script gestaan hebben. Dat ze dit offscreen zich hebben laten afspelen, vind ik geniaal en is veel doeltreffender dan dat ze zijn vondst hadden laten zien met de achtergrondmuziek van toen.
Het samenspel tussen Jeffrey Hunter (Captain Pike in de eerste Star Trek pilot in de jaren zestig) en John Wayne is ook een van de hoogtepunten in de film. Meerdere keren zijn ze kat en hond, maar in hun vijfjarige zoektocht naar de meisjes, blijven ze toch altijd bij elkaar.
Dit is ook een film om op een groot scherm te zien. Ford maakte gretig gebruik van ‘monument valley’ en weet ook hoe hij ze in beeld moet brengen. De fantastische Technicoler kleuren stralen gewoon van het scherm. Qua cinematografie is dit echt een beeld van een film. Niet dat de film veel actiescenes heeft, maar ook deze zijn duidelijk in beeld gebracht en lijken zeer echt (ik zie regelmatig iets gebeuren waarvan ik denk dat het paard er misschien toch niet zo goed uitgekomen is, vooral bij het oversteken van rivieren).
Als de tijd van de zoektocht verschrijdt lost Ford dit op door Martin Pawley een brief te laten sturen naar Laurie (gespeeld door Vera Miles, die je zeker herkent uit Psycho). Dat is een goede zet en biedt een leuke afwisseling op het verhaal.
Is er niets negatief te zeggen over deze film? Toch wel – maar de meeste zaken zijn veroorzaakt door de tijdsgeest van toen. Zo zit er toch wel wat komedie in het verhaal, en dat past niet altijd even goed. Dat Pawley opgezadeld geraakt met een indiaanse vrouw en er mee getrouwd lijkt te zijn zonder dat hij het weet, is nog wel grappig. En zelfs Mose kan ik nog uitstaan met zijn gek gebrabbel. Maar als Pawley uiteindelijk terugkeert naar Laurie, net op het moment dat die op punt staat om te trouwen met de sullige Charlie (Ken Curtis), ontstaat er een toch wel een iets te lange vkomische sequentie met het gevecht tussen beide rivalen. Ook als captain Clayton te maken krijgt met een jonge cavalrist, is het komische er toch wel iets over. Ik vermoed dat ze anders de film te zwaar zouden gevonden hebben, ook al loopt het allemaal uiteindelijk goed af voor Debbie.
Andere kleine minpunten zijn het feit dat Scar niet door een indiaan wordt gespeeld en er ook helemaal niets van weg heeft (een paar strepen schmink en een pluim maken je nog geen indiaan), en ook dat het soms wel een beetje te zien is dat er een scene in de studio werd opgenomen ipv buiten. Maar dat komt niet zo veel voor en men heeft het nog vrij goed kunnen verbergen.
Voor de rest is dit gewoon een western die je moet gezien hebben. Het is een film waarbij je tijdens een tweede visie nog veel meer ontdekt dan de eerste keer. Dat en het feit dat Ethan echt een karakter is met meerdere lagen en niet zo moeilijk te doorgronden is, en dan ook nog de prachtige regie en cinematografie, maken van deze film zeker een klassieker die elke filmliefhebber toch gezien moet hebben. En dan bedoel ik meer dan de beroemde eindscene waarbij we via het deurgat Wayne terug zien vertrekken… wie weet naar waar. (****)
Ethan Edwards: That ‘ll be the day!
Filmkijkers 